Balans bieli

artykuł z cyklu - Poznaj bliżej swój aparat

Balans bieli (WB- white balance) – czyli kompensacja obrazu zarejestrowanego przez matrycę dla temperatury barwowej oświetlenia, jakie towarzyszyło wykonaniu fotografii (wg. Wikipidii).

Zagadnienie balansu bieli jest dość skomplikowanym do zrozumienia, aczkolwiek jest bardzo istotnym dla fotografii. Od wyboru i ustawienia odpowiedniego balansu bieli będą zależały kolory na naszych zdjęciach.

W internecie czy literaturze fachowej można znaleźć bardzo dużo różnych wyjaśnień balansu bieli, kolorów, samej bieli, temperatury barwowej i wszystkiemu z tym tematem związanym pod kontem bardziej technicznym. Jeżeli ktoś interesuje się fizyką i techniką zachęcam do dokładniejszego przyjrzenia się temu tematu. Ja w poniższym artykule chcę przedstawić zagadnienie doboru balansu bieli jak najprościej aby osoby dopiero zaczynające przygodę z fotografią uzyskały niezbędne minimum i nie poczuły się przytłoczone nadmiarem informacji.

Dzięki temu, że nasze oczy mają świetne możliwości adaptacyjne widzimy wszystkie kolory w odpowiedniej barwie niezależnie od oświetlenia w jakim się znajdujemy. Aparat fotograficzny widzi te kolory różnie (inaczej od nas) w zależności od temperatury barwowej oświetlenia. 

Automatyczny balans bieli

W każdym aparacie znajdziemy możliwość automatycznego ustawienia balansu bieli (AWB). 

Tutaj znajdziesz ustawienia WB w Canonie 400D. 

W niektórych aparatach ta funkcja może być umieszczona w innym miejscu np. w pobliżu spustu migawki (na górze) albo jak w kompaktach cyfrowych w MENU aparatu.

Jest to opcja najłatwiejsza i większość amatorów (a w szczególności tych początkujących) wybiera właśnie tę opcję. Dzięki niej możemy wykonywać zdjęcia nie przejmując się za bardzo rodzajem, temperaturą oświetlenia. Automatyka aparatu odnajduje w kadrze najjaśniejszy punkt i uznaje to jako wzorzec bieli do którego dostosowuje temperaturę barwową pozostałych kolorów.

Nie zawsze jednak uzyskamy w ten sposób pożądane rezultaty co może skutkować otrzymaniem całkowicie nienaturalnych kolorów – czyli innych od tych widzianych naszym okiem. Tryb Auto ma ograniczony zakres temperatur barwowych i nie ze wszystkimi radzi sobie dobrze. Na przykład zdjęcia wykonane przy świetle żarowym będę miały bardzo żółtą dominantę i kolory nie będą wyglądały naturalnie. Wykonując zdjęcia w pomieszczeniu gdzie dysponujemy źródłem światła żarowego bezpieczniej będzie od razu ustawić ręcznie balans bieli na światło żarowe (symbol żarówki).

Jeżeli skorzystamy z możliwości ustawienia balansu bieli w aparacie będzie on widział przedmioty w sposób przez nas zasugerowany

Pamiętajmy również o zmianie balansu bieli przy zmianie warunków oświetleniowych w których wykonujemy zdjęcia. Okropne rezultaty byśmy uzyskali fotografując np. w pomieszczeniu z ustawieniem balansu bieli na światło żarowe i gdybyśmy po wyjściu na światło dzienne nie zmienili tych ustawień. Całe zdjęcie miało by wyraźne niebieskie zabarwienie.

Zdjęcie wykonane przy ustawieniu balansu bieli na światło żarowe.

Zdjęcie wykonane z własnymi ustawieniami balansu bieli.

RAW a balans bieli

Ja obecnie wykonuje swoje zdjęcia w formacie plików RAW więc bez problemu zawsze mogę zmienić ustawienia balansu bieli w programie graficznym dobierając odpowiednią temperaturę barwową albo wskazując narzędziem pipetki miejsce białe czy też najbardziej zbliżone do koloru białego.

Taka możliwość bardzo ułatwia poprawne równoważenie bieli w przypadku zdjęcia wykonanym w świetle mieszanym (czyli takim gdzie oświetlenie pochodzi z różnych źródeł światła)

W większości programów jest również możliwość ocieplenia czy ochłodzenia kolorów na zdjęciu i to nic innego jak zmienianie temperatury barwowej zdjęcia. Do plików zapisywanych w formacie JPG czy TIFF nie możemy już wprowadzić innego ustawienia WB niż to jakie zostało zapisane w aparacie.

Mimo, iż robię zdjęcia w formacie RAW i mogłabym praktycznie wszystko (wszystkie opcje) poustawiać w komputerze staram się dostosować odpowiedni balans bieli przed wykonaniem zdjęcia. Nie jest z tym aż tak dużo pracy ponieważ tylko raz ustawiamy odpowiedni balans i dla całej serii zdjęć wykonanych w tych samych warunkach możemy użyć takiego ustawienia.

Dostępne ustawienia balansu bieli

W każdym aparacie mamy możliwość ustawienia, „poinformaowania aparatu” o tym jakie jest światło odbijane od przedmiotów (jaka jest jego temperatura barwowa). Mamy możliwość wyboru pomiędzy:

• światłem słonecznym,
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• w cieniu,
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• dniem pochmurnym,
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• żarówką,
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• lampą jarzeniową,
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• lampą błyskową
  
  
  

W niektórych aparatach jest możliwość ustawienia balansu bieli według wzorca (ale to temat na inny artykuł) – w moim aparacie (Canon) opcja ta jest oznaczona jako – Custom (ustawienia własne). 

W bardziej zaawansowanych aparatach jest również możliwość wyboru temperatury barwowej w Kelvinach.

Temperaturę barwową określamy właśnie w Kelvinach. Im wyższa temperatura barwowa w Kelvinach, tym światło jest „.zimniejsze”

Temperatura barwowa w Kelvinach

1,700 K – płomień zapałki

1,850 K – światło świecy,

2,000 K - 3,000 K - wschód i zachód słońca

2,700 K - 3,300 K – żarówki 40W

3,000 K – miękkie białe świetlówki kompaktowe

3,200 K – światło żarowe (lampy studyjne)

3,350 K – światło “CP” Studio

4,000 K – białe światło fluorescencyjne, ciepłe światło słoneczne

4,100 K - 4,150 K – światło księżyca

5,000 K – świetlówki albo świetlówki kompaktowe z zimną białą barwą czy barwą światła dziennego

5,200 K – światło dzienne

5,500 K - 6,000 K – lampa błyskowa, chłodne światło dzienne w środku dnia

6,000 K - 6,500 K – dzień pochmurny

7,000 K – lekko zachmurzone niebo

7,500 K – pełny cień w słoneczny dzień

8,000 K – mgliste, mętne niebo

9,000 K – otwarty cień w słoneczny dzień

6,500 K - 9,300 K – monitor LCD albo CRT

10,000 K - 15,000 K – barwa czystego błękitnego nieba, bezchmurny dzień w górach

20,000 K – otwarty cień w górach, w bardzo jasny dzień

28,000 K - 30,000 K - błyskawic

Sprawdź w praktyce

Zachęcam do wyboru jakiegoś kadru i wykonania jego zdjęcia w każdej z dostępnych w Twoim aparacie ustawień balansu bieli. Porównaj je później na komputerze i zauważ różnice. Dzięki technice cyfrowych aparatów takie próby nic nas nie kosztują więc śmiało przystąp do testów :)

A tutaj moje testy:

Jeżeli kiedykolwiek masz wątpliwości jakie ustawienie balansu bieli powinnaś wybrać zawsze możesz wykonać zdjęcie testowe (albo skorzystać z trybu Live View) i sprawdzić na wyświetlaczu czy kolory które uzyskałaś wyglądają naturalnie albo chociaż są zbliżone do naturalnych.

Czasami białe nie musi być białe

Fotografia powinna wpływać przede wszystkim na emocje w związku z czym są sytuacje w których wcale nie jest korzystne aby oddać naturalne kolory i aby biały kolor był faktycznie białym. Jeżeli zależy nam aby zdjęcie oddawało jakiś klimat sytuacji w której się znajdujemy – np. koncert czy jakieś wydarzenie w których oświetleniowiec pracuje nad oddaniem odpowiedniego klimatu sceny - nie ma sensu psuć jego pracy. Skorzystaj z specjalnych efektów kolorystycznych i oddaj je na swojej fotografii.

Mamma Mia Show w Limassol

Mamma Mia Show w Limassol

Na powyższych zdjęciach widzimy, iż biały kolor nie jest białym. Dla specjalnego klimatu tego typu zdjęć tak jest lepiej niż jakbyśmy próbowali zmieniać balans bieli i utracilibyśmy całe efekty specjalne.   

Więcej zdjęć z tego przedstawienia możesz zobaczyć tutaj.

Wykonując zdjęcia o zachodzie słońca dobrze jest ustawić balans bieli tak aby na naszym zdjęciu było oddane ciepła kolorystyka. Nie pozwól aby aparat ochłodził kolory w celu ustawienia ich według „poprawnego” wzorca dla białego koloru. Fotografując taką scenę dobrze jest ustawić balans bieli w tryb pochmurny. 

Zdjęcie zachodu słońca wykonane w trybie automatycznego balansu bieli.
Aparat zmienił naturalną kolorystykę zachodu słońca.

Zdjęcie zachodu słońca wykonane w trybie balansu bieli dla dnia pochmurnego.

Wypróbuj takie ustawienie i zobacz czy spełnia ono Twoje oczekiwania. Jeżeli nie - spróbuj innego ustawienia.  

Czy dowiedziałaś się czegoś nowego z tego artykułu? Czy lepiej teraz rozumiesz funkcję balansu bieli i sposób jej użycia? Co chciałabyś abym wytłumaczyła Tobie bliżej?