Zasady kompozycyjne dla zaawansowanych

Wszystko, co musisz wiedzieć o kompozycji obrazu fotograficznego – część 4

W poprzednim artykule z tego cyklu pisałam o zasadach komponowania kadru z wykorzystaniem siatki złotego podziału oraz trójpodziału. 

Jeżeli ten temat nie jest Tobie jeszcze znany na początek zachęcam do zapoznania się właśnie z poprzednim artykułem [możesz kliknąć tutaj]. Poniższy artykuł jest o bardziej zaawansowanych i skomplikowanych układach kompozycji.

Omówimy dzisiaj:

• kompozycję centralną
• kompozycję skośną
  - zasada kompozycji przekątnej
  - układ oparty na trójkątach
• kompozycję diagonalną
• kompozycję spiralną

Wszystkie te typy układu kompozycji powstały w oparciu o koncepcję złotego podziału.

Na początek dla przypomnienia:

1. reguła trójpodziału jest uproszczoną wersją reguły złotego podziału
2. kadr który widzimy dzielimy 2 liniami pionowymi i 2 poziomymi (są to linie siatki podziału 1/3 i 2/3) w ten sposób powstało 9 równych prostokątów
3. w miejscu przecięcia linii podziału uzyskaliśmy 4 mocne punkty – miejsca które przyciągają uwagę osoby oglądającej obraz

Kompozycja centralna

Siatka linii dla kadru skomponowanego centralnie powstanie na skutek poprowadzenia dwóch przekątnych kadru. W miejscu przecięcia się ich powstaje 1 mocny punkt który jest umieszczony w samym centrum kadru. Dlatego też kompozycja oparta na takim układzie nazywana jest kompozycją centralną. Tego typu kompozycja jest całkowicie pozbawiona dynamizmu.

Siatka kompozycji centralnej

Jest to najczęściej spotykana kompozycja kadru dla osób dopiero zaczynających zajmować się fotografią czy tez „pstrykających” od czasu do czasu bez zagłębiania się w wiedzę dotyczącą sztuki fotografowania.

Spójrzmy na mój przykład:

Nudne...

Ale nie zawsze... Czasami specjalnie używamy tego typu kompozycji w celu podkreślenia charakteru jakiejś fotografii:

Kompozycja skośna – zasada kompozycji przekątnej

Skorzystamy teraz z siatki przedstawiającej zasadę trójpodziału (czarny kolor linii).

Na początek poprowadźmy jedną przekątną (skośną linię, wychodzącą z jednego narożnika i kończącą się w drugim, przeciwległym). 

Zauważ, iż linia ta przechodzi przez sam środek kadru oraz 2 mocne punkty.





Teraz poprowadzimy 2 równoległe linie przechodzące przez pozostałe mocne punkty (każda z linii przez jeden mocny punkt). 
O tak:

Tak narysowane linie (kolor czerwony) dają nam siatkę dla kompozycji przekątnej.

Zobacz przykładowe zdjęcia z wykorzystaniem tej zasady kompozycyjnej:

Kompozycja skośna – układ oparty na trójkątach

Wyróżniamy jeszcze jedna kompozycję skośną. Jest ona oparta na układzie trzech trójkątów.

Ponownie jako główna linię siatki wykorzystujemy przekątną kadru (w ten sposób powstają dwa identyczne trójkąty prostopadłe. Jeden pozostawiamy bez zmian a w drugim prowadzimy wychodzący z wierzchołka i prostopadły do przekątnej odcinek.

Nie wszystkie zdjęcia można ładnie opisać na siatce trójpodziału i jeżeli możemy odnaleźć w obserwowanej scenie 3 trójkąty jest to świetny sposób na przedstawienie naszego kadru.

Trochę bardziej skomplikowana wersją kompozycji skośnej opartej na trójkątach i oczywiście dającej dodatkowe korzyści wizualne jest kompozycja oparta na 4 trójkątach prostopadłych. Analogicznie do poprzedniej siatki kompozycyjnej od przekątnej prowadzimy dwie prostopadłe linie kończące się w przeciwległych do przekątnej wierzchołkach. Zwróć uwagę, iż powstały tutaj 2 mocne punkty:

Spójrz jaki efekt daje nam wykorzystanie takiej siatki kompozycji w zdjęciach:

Kompozycje skośne są bardziej dynamicznymi niż kompozycje oparte na siatce trójpodziału (są one spokojniejsze, harmonijne i bardziej uporządkowane) czy kompozycji centralnej.

Dzięki zastosowaniu skośnych linii oczy osoby oglądającej zdjęcia naturalnie wędrują po linii siatki kompozycyjnej.

Kompozycja diagonalna

Ze wszystkich czterech wierzchołków prostokąta (kadru) prowadzimy pod kątem 45 stopni ukośne linie przecinające się. Na samym środku siatki można zaobserwować powstały kwadrat z 4 mocnymi punktami w miejscu przecięcia się linii.

Zobacz jak wygląda zastosowana na zdjęciach:

Złota Spirala - inaczej zwana Spiralą Fibonacciego

Jest to najtrudniejsza siatka podziału kompozycyjnego. Niestety w momencie wykonywania zdjęcia nie zawsze jesteśmy w stanie przemyśleć i odpowiednio zastosować ten układ kompozycji. Z pomocą przychodzą nam komputery i programy graficzne umożliwiające nam przekadrowanie i przycięcie kadru jakiegoś zdjęcie tak aby dopasować do tej siatki.

Spirala Fibonacciego pochodzi z koncepcji już wspominanego przeze mnie złotego podziału. Jest to najbardziej doskonała figura geometryczna. Kadr jest dzielony na coraz to mniejsze kwadraty i linia spirali jest wpisana w te kwadraty za pomocą części okręgu (1/4).

Niesamowicie interesujący jest fakt, iż spirale tą można odnaleźć wszędzie w naturze.

Spirale te przyciągają naszą uwagę już od krawędzi aż do samego środka. Nasze oczy same podążają ścieżką spirali. Dobrze jest więc tak kadrować zdjęcie aby elementy położone na obrzeżach linii spirali prowadziły nas do centrum naszego zainteresowania, do tego na co chcemy aby nasz obserwator zwrócił uwagę.

Jeżeli raz dobrze przeanalizujesz zasady kompozycji które Tobie pokazuje i przeanalizujesz to w jaki sposób powstają siatki kompozycyjne (może nawet sam narysujesz na kartce) to następnym razem jak będziesz robił jakieś zdjęcia będziesz mógł skorzystać z tej wiedzy w praktyce. Będziesz w stanie zaobserwować dużo więcej szczegółów i o wiele łatwiej będzie Tobie skomponować zdjęcie.

Niektórzy się z tym rodzą i można powiedzieć intuicyjnie tak kadrują zdjęcia iż mieszczą się one w ramach reguł kompozycyjnych.

Ja przez długi czas znałam tylko i starałam się posługiwać zasadą trójpodziału. Jeśli z samego początku będziesz miał zasadę aby nie umieszczać wszystkiego w samym środku to też dobrze.

Przygotowując ten artykuł stworzyłam wszystkie omówione siatki w programie graficznym i później na wybrane przeze mnie zdjęcia nakładałam je na zasadzie warstwy i po kolei sprawdzałam jak moje zdjęcia się mają w odniesieniu do pozostałych, bardziej zaawansowanych zasad kompozycyjnych (niż zasada trójpodziału). Efekty zaskoczyły mnie bardzo pozytywnie.

Niektóre zdjęcia mogłabym opisać na więcej niż jednej siatce kompozycyjnej.

  

Zastanawiałam się czy udostępnić wam te wszystkie stworzone przeze mnie siatki w postaci „gotowców” do pobrania na komputer. Jeżeli ktoś jest chętny proszę pisać w komentarzach. Oczywiście służę też instrukcją jak z nich skorzystać przy nakładaniu na wasze zdjęcia i sprawdzaniu poprawności kompozycji. Siatki te przydają się również przy kadrowaniu zdjęć (nie wszystkie programy graficzne mają możliwość ich zastosowania i nie wszystkie siatki są dostępne w programach graficznych).

Pozdrawiam